De omgang met het ADHD-kind

Regels
Voor een goede gang van zaken in de groep is het belangrijk een aantal duidelijke afspraken met de leerlingen te maken. De bedoeling van die afspraken en regels is dat ze de klas een omgeving maken waar het leren optimaal kan plaatsvinden en waar kinderen zich veilig voelen als individu en in de groep. Iedereen wordt op dezelfde manier behandeld, dus ook kinderen met ADHD. Regels scheppen duidelijkheid.

Veel regels, op papier, in de vormen van verboden (je mag dit niet en je mag dat niet) werken averechts. Formuleer de regels in positief, concreet gedrag en samen met de kinderen gemaakt. Wanneer de leerlingen heeft meegedacht bij het bedenken van de regels, zal de bereidheid zich eraan te houden groter zijn. Betrokkenheid vergroot het verantwoordelijkheidsgevoel.

Enkele voorbeelden zijn:
• Tijdens het werken blijf je op je plaats zitten tenzij je iets moet pakken wat je voor je werk nodig hebt of naar de wc moet.
• Als je door de klas loopt, doe je dit rustig omdat je anderen op deze manier het minst afleidt.

Visualiseer eventueel “wat en wanneer” wel en niet mag. Op de tafel van de leerling kan bijvoorbeeld een kaart gelegd of geplakt worden waar de afgesproken regel(s) op afgebeeld of beschreven staan. Deze kaart ligt binnen het gezichtsveld van de leerling en herinnert de leerling aan de regel zonder dat de leerkracht steeds opnieuw moet waarschuwen. Even naar de kaart wijzen kan nu al voldoende zijn.

De leerkracht-leerlingrelatie
Investeer in een positieve relatie. Leerlingen met ADHD kunnen nogal wat frustratie en irritatie oproepen. Probeer te voorkomen om in een negatieve interactiespiraal terecht te komen waar mopperen, straffen en probleemgedrag elkaar opvolgen. De leerkracht kan in pauzes en voor en na schooltijd contact zoeken met de leerling om ook andere kanten van hem te ontdekken en interesse te tonen. De leerling zal deze aandacht als prettig ervaren.

Complimenten
Van complimenten groeien ze. Kinderen met ADHD maken helaas zoveel ‘fouten’ dat ze maar weinig complimenten krijgen. Bewust letten op gewenst gedrag (en soms komt het maar weinig voor) maakt dat leerlingen met ADHD ook af en toe een pluim krijgen. Dit kan natuurlijk verbaal, maar ook een knipoog of een duim is een teken van goedkeuring.




Succeservaringen
Het opdoen van een succeservaring kan als een positieve bekrachtiger werken. Kinderen met ADHD doen op school weinig succeservaringen op. Door hun concentratieproblemen en impulsiviteit leveren ze vaak zwakke prestaties. Ook in sociaal opzicht doen ze weinig succeservaringen op. Door hun impulsiviteit en beweeglijkheid verpesten ze vaak het spel of de les. In dit geval zal de leerkracht mogelijkheden en situaties moeten creëren, waarin de kans groot is dat de leerling met ADHD een succeservaring opdoet. Dit betekent ook dat de leerkracht zijn verwachtingen afstemt op de mogelijkheden van de leerling. De kans is groot dat een leerling met ADHD overvraagd wordt. In het algemeen gaat men er van uit dat een leerling met ADHD reageert als een leerling die ongeveer 30% jonger is.

Motorische activiteiten
Wanneer een leerling met ADHD regelmatig ruimte en mogelijkheid krijgt voor wat beweging heeft dit een positief effect op het gedrag. Na een motorische activiteit is de concentratie weer beter. Hij zou bijvoorbeeld de planten water kunnen geven of iets naar een andere klas brengen. Om hulp vragen Leerlingen met ADHD zijn minder snel geneigd om hulp te vragen:”Je vinger opsteken en dan ook nog wachten tot de meester of juf komt! Wat een gedoe!” Hun impulsiviteit zorgt ervoor dat ze het zelf uitzoeken en dan meestal fouten maken.

Feedback
Wanneer een kind met ADHD niet snel feedback op zijn gedrag krijgt, legt hij onvoldoende verband tussen zijn gedrag en het compliment. Daarom is het van belang dat beloning en straf direct na het gewenste of ongewenste gedrag gegeven wordt.

Belonen en straffen
Maak gebruik van operante technieken om gewenst gedrag vaker te laten voorkomen; versterken van gewenst gedrag, negeren van ongewenst gedrag (indien mogelijk), milde straffen als time-out en boetes. Boetes kunnen bestaan uit het inleveren van beloningen bij het vertonen van ongewenst gedrag. Dit is goed mogelijk bij een ruilversterkers-systeem. Onder het kopje Belonen en straffen ga ik hier uitgebreid op in.